4-B Veilig overblijven - Wettelijke aansprakelijkheid

 

1. Aansprakelijkheid en overblijven
2. Wettelijke aansprakelijkheid en overblijven



Aansprakelijkheid en overblijven

Het is moeilijk te zeggen waar de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur begint en waar die ophoudt.Dit heeft te maken hoe de tussenschoolse opvang vorm gekregen heeft.

Een paar opmerkingen hierover:

a Om te beginnen kan een schoolbestuur zelf het overblijven ter hand nemen. Het schoolbestuur roept bijvoorbeeld zelf een bestuurscommissie in het leven, die de overblijf ook daadwerkelijk regelt.Hiermee neemt het schoolbestuur zelf het overblijven als het ware ter hand. De overblijfkrachten zijn als vrijwilliger of als betaalde kracht aan de school verbonden en dus neemt de school de verantwoordelijkheid daarvoor. De Waterspiegel in Almere kent deze constructie. Het schoolbestuur neemt zelf de volle verantwoordelijkheid en kan dus ook aansprakelijk gesteld worden.

b. Als een overblijfreglement aan de MR als voorgenomen besluit wordt voorgelegd aan de MR dan neemt een schoolbestuur impliciet de verantwoordelijkheid en is dus aansprakelijk te stellen. Ik citeer letterlijk uit het blad : Ouders en School; Dit alles impliceert dat het schoolbestuur verantwoordelijk en dus aansprakelijk is, en de ouderraad of oudervereniging formeel niet aansprakelijk gesteld kan worden.

c.Wanneer een andere rechtspersoon dan het schoolbestuur de overblijf regelt ( de overblijf is in handen gegeven van een stichting, een kinderopvang BV of VOF (vennootschap onder firma, dan lijk het ook helder. Het ligt voor de hand dat de aansprakelijkheid ligt bij die stichting , BV of VOF. Of dat juridisch ook klopt is niet geheheel zeker. Ik weet dat de gemeente Rotterdam aan het uitzoeken is of een schoolbestuur ook dan nog aansprakelijk gesteld kan worden. Maar vanuit de praktijk hoor ik dat een VOF een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering heeft afgesloten ( waar de overblijfkrachten onder vallen) en daar met succes een beroep kan worden gedaan.

Jurisprudentie zal gaan uitwijzen hoe rechters de wetsartikelen van geval tot geval interpreteren.

Wat voor u handig is om te onthouden:

Wanneer een overblijfkracht door een ongelukje schade toebrengt kan

- een overblijfkracht zelf altijd als persoon aansprakelijk gesteld worden. Zij kan eventueel de betaalde schade verhalen op haar "werkgever"
-ook de werkgever kan aansprakelijk gesteld worden, mits de overblijfkracht niet bewust roekeloos of met opzet gehandeld heeft. In dat geval is de overblijfkracht zelf aansprakelijk te stellen.
-wanneer een overblijfkind een ander kind schade toebrengt tijdens de overblijf, dan zijn de ouders van dat kind altijd aansprakelijk te stellen. De school of rechtspersoon die de overblijf regelt kan pas aansprakelijk gesteld worden wanneer bijvoorbeeld het toezicht, in gebreke is gebleken.

Tips

1. Het is belangrijk om te weten wie de "werkgever"" van de overblijfkrachten is ( ook al gaat het om vrijwilligers) is. Ga in de organisatiestructuur van jouw school eens na waar de overblijf onder valt.( Sinds 1 augustus 2006 is het schoolbestuur verantwoordelijk voor het overblijven, artikel: 45 van de wet primair onderwijs)

2. Zorg ervoor dat het overblijfreglement goedgekeurd is door de MR. Daarmee is het schoolbestuur impliciet verantwoordelijk.( Via de medezeggenschapsraad heeft de oudergeleding instemmingsrecht op het beleid van het overblijven en alles wat daarmee samenhangt instemmingsrecht , artikel 13 f van de wet medezeggenschap scholen)

3.Zorg dat de overblijfkrachten in de W.A.-verzekering van de school meerverzekerd zijn. Voor de overblijfkrachten is het advies: zorg voor een goede eigen W-A.-verzekering. Al was het maar omdat ook jouw kinderen schade kunnen toebrengen aan anderen. Maak in je informatie aan ouders van overblijfkinderen duidelijk dat de tussenschoolse opvang er van uitgaat dat de ouders een W.A.-verzekering hebben.(Inmiddels is bekend dat de wettelijke aansprakelijkheidsverzekering van scholen ook van toepassing is op het overblijven. Er is voor het overblijven geen extra verzekering nodig.)

4.Voor het geval dat er iets gebeurt waar niemand aansprakelijk voor te stellen is, bijvoorbeeld een ongeval, ga na of de school ( of de werkgever van de overblijfkrachten) een ongevallenverzekering heeft, waarin ook de overblijfkrachten mee verzekerd zijn.( Geen overbodige luxe is het om voor de overblijfkrachten een ongevallenverzekering af te sluiten)

Else Roza -.( januari 2004)

Dit artikel is aangepast door Ed van Veen (augustus 2007)

Bron:Dit gedeelte van deze reader is overgenomen van het Instituut voor Ontwikkeling van Schoolkinderopvang, postbus 19073, 3501 DB Utrecht.

 

Wettelijke aansprakelijkheid en overblijven

Hoe is dit op uw school geregeld?

Het bewustzijn dat bij allerhande activiteiten iets mis kan gaan waardoor schade wordt geleden en waardoor men anderen aansprakelijk kan stellen of zelf aansprakelijk gesteld kan wordend kan worden neemt hand over hand toe. Ook aan het onderwijs gaat dit niet voorbij. Het onderwijs is wat de aansprakelijkheid betreft een gevoelige sector omdat men met kinderen werkt, wat een extra risicofactor is voor het ontstaan van schade. Er gaat naar schatting geen week voorbij of er wordt wel ergens schadevergoeding geëist door ouders. Daarnaast kunnen ouders zelf aansprakelijk zijn hetzij door een schadevoorval op school waarbij hun kind betrokken is, hetzij doordat zij als vrijwilliger taken voor de school verrichten waarbij fouten gemaakt worden. Vooral de laatste aansprakelijkheidspositie waarbij de ouder als vrijwilliger optreedt, wordt door alle betrokkenen vaak als zeer tragisch ervaren. Daarom wordt in deze bijdrage aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden een risicoanalyse gemaakt van "de vrijwillige overblijfouder", waarbij tevens wordt aangegeven wie in de verschillende situaties aansprakelijk is voor de schade. Tenslotte komt de ongevallenverzekering aan de orde, want een vrijwillige (overblijf)ouder kan tijdens werkzaamheden voor de school een ongeluk krijgen waarvoor niemand verantwoordelijk gesteld kan worden.

Verantwoordelijkheid

Volgens de Wet op het primair onderwijs (art 45) moet het schoolbestuur de leerlingen in de gelegenheid stellen onder toezicht de middagpauze in het schoolgebouw en op het terrein van de school door te brengen. De kosten die daaruit voortvloeien komen voor rekening van de ouders, voogden of verzorgers. Artikel 45 rept niet over de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur, behoudens in het geval het schoolbestuur de overblijfmogelijkheid zelf organiseert. In veel gevallen wordt het overblijven onder verantwoordelijkheid van het schoolbestuur door de ouderraad of de oudervereniging georganiseerd. Indien echter de ouders de verantwoordelijkheid voor het organiseren van de overblijfmogelijkheid op zich nemen, blijft het schoolbestuur toch tot zekere hoogte verantwoordelijk voor de gang van zaken, al was het slechts op grond van bepalingen in het Burgerlijk Wetboek. Met betrekking tot dit laatste kan men denken aan een situatie waarin tijdens de middagpauze een gevaarlijke situatie ontstaat tengevolge van achterstallig onderhoud van het schoolgebouw.

Schoolbestuur aansprakelijk

De vormgeving en de financiering van het overblijven is geen verantwoordelijkheid van de ouders, ook niet indien blijkt dat het schoolbestuur zich aan een redelijke medewerking onttrekt. Het schoolbestuur blijft verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken. Het kan niet zo zijn dat de organiserende ouders de overblijfvergoeding dusdanig hoog stellen dat leerlingen om die reden de school verlaten dan wel zich niet aanmelden. In dat geval komt het schoolbestuur in conflict met artikel 40 Wet primair onderwijs. Dit artikel bepaalt dat de toelating van de school niet afhankelijk gesteld mag worden van een geldelijke bijdrage van de ouders. Deze zienswijze impliceert dat het schoolbestuur onder nagenoeg alle omstandigheden aanwijzingen kan geven om het overblijven in goede banen te leiden. Daarnaast is in veel gevallen het overblijven georganiseerd op basis van een overblijfreglement dat als voorgenomen besluit is voorgelegd aan de MR. Dit alles impliceert dat het schoolbestuur verantwoordelijk en dus aansprakelijk is, en dat de ouderraad of oudervereniging formeel niet aansprakelijk gesteld kan worden.
N.b. Inmiddels is het schoolbestuur per 1 augustus 2006 verantwoordelijk voor het overblijven. Zie de wet primair onderwijs, artikel: 45

Aansprakelijkheidsverzekering

Overblijven kan veelal gerealiseerd worden omdat mensen vrijwillig hun tijd willen geven aan opvang van kinderen tussen de middag op school. Vaak zijn dat de ouders van kinderen die het leuk vinden om in de schoolse situatie te werken. Een overblijfouder is een vrijwilliger die op school onbetaald (wel onkostenvergoeding) en onverplicht werk verricht ten behoeve van de kinderen. Zoals bij alle werkzaamheden het geval is, brengt ook vrijwilligerswerk risico's met zich mee. Personen die het overblijven van de leerlingen op een school in goede banen moeten leiden kunnen fouten maken waardoor zij door anderen juridisch verantwoordelijk gehouden kunnen worden. Om deze reden is elke onderwijsinstelling wettelijk verplicht (art 45 Wet primair onderwijs) voor degenen die toezicht houden tijdens het overblijven een wettelijke aansprakelijkheid verzekering (WA-verzekering) af te sluiten. Vrijwillige ouders die in de school andere taken (bijvoorbeeld leesmoeder) verrichten, moeten even nagaan of de onderwijsinstelling het werk van de vrijwilligers heeft meeverzekerd. Doorgaans zijn alle vrijwilligers (naast bestuursleden, personeel, inleenkrachten etc.) in de aansprakelijkheidsverzekering van de onderwijsinstelling meegenomen.

Ouders aansprakelijk

Stel, een overblijfouder stuurt de kinderen conform het goedgekeurde overblijfreglement naar buiten nadat de kinderen hun brood op hebben. Het is winter en de kinderen gooien op het schoolplein met sneeuwballen. Eric maakt van bevroren sneeuw een "ijsbal" waarmee hij Fatma treft die daardoor een vervelend uitziende hoofdwond oploopt. Uiteindelijk valt alles mee, maar de ouders van Fatma krijgen wel een gepeperde doktersrekening gepresenteerd. We nemen aan dat de ziektekostenverzekering van de ouders van Fatma de schade niet dekt bijvoorbeeld wegens eigen risico. Wie moet hier de schade dragen? Sinds de invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek (NWB) wordt een kind onder de 14 jaar niet meer zelf aansprakelijk gehouden voor zijn fouten. De ouders van Fatma kunnen Eric niet aanspreken. We dan wel'? In dit geval zullen de ouders van Fata aan de school en/of de overblijfhouder denken, omdat een en ander onder verantwoordelijkheid van het schoolbestuur op school heeft plaatsgevonden. In het oude Burgerlijk Wetboek was nog enige grond voor deze gedachte, maar het NBW (boek 6, artikel 169, eerste lid) bepaalt dat de ouders van Eric altijd aansprakelijk zijn voor de onrechtmatige fouten die hun kind begaat.

Overblijven kan veelal
gerealiseerd worden
omdat mensen vrijwillig
hun tijd willen geven aan
opvang van kinderen tussen
de middag op school.

Schuld

Het doet er absoluut niet toe of de ouders van Eric kunnen aantonen dat zij geen schuld hebben aan het voorval. Een schadeclaim tegen de school heeft alleen succes als de ouders van Fatma kunnen bewijzen dat de overblijfouder met betrekking tot het toezicht op het schoolplein in gebreke is gebleven. Sneeuwballen gooien is een algemeen geaccepteerde bezigheid en men kan de toezichthoudende overblijfouder niet verwijten dat hij dit heeft toegelaten. Verder is het natuurlijk ondoenlijk voor de overblijfouder bij iedere sneeuwbal die gegooid wordt te controleren of die wel geheel onschuldig is. De school is in deze situatie niet aansprakelijk. Het zou anders zijn als de overblijfouder wel iets te verwijten valt. Bijvoorbeeld in het geval dat er alleen bevroren sneeuw lag, zodat er alleen met echte ijsballen gegooid kon worden, wat een riskante bezigheid is. In dat geval is de school aansprakelijk wegens falend toezicht. Hoogstwaarschijnlijk is de school niet aansprakelijk als de overblijfouder het gooien van ijsballen uitdrukkelijk verboden heeft. Andersom komt de aansprakelijkheid van de school wel in beeld indien de overblijfouder even geen toezicht houdt wegens telefonisch oponthoud.

Claim

Wanneer de school aansprakelijk wordt gesteld zal zij waarschijnlijk niet zelf een standpunt innemen, maar de schadeclaim doorsturen naar de WA.-verzekeraar. De school is daartoe verplicht volgens de polisvoorwaarden. Ouders die aansprakelijk worden gesteld moeten dit ook doen, als zij een WA-verzekering hebben. De verzekeraar zal de claim van de ouders van Fatma zeker afwijzen als de school geen blaam treft. De zaak ligt natuurlijk heel anders als de schade niet is toegebracht door een mede overblijvende leerling. maar door toedoen van de overblijfouder. Stel de desbetreffende overblijfouder corrigeert overblijvende leerling (Karel) middels een pedagogische klap, waardoor deze leerling zich onder doktersbehandeling moet stellen. In dat geval kunnen de ouders ofwel de school, ofwel de overblijfouder aanspreken. Als deze vrijwillige ouder deze onrechtmatige daad begaan heeft in het kader van zijn of haar werkzaamheden als overblijfouder is altijd de school (lees: het schoolbestuur) aansprakelijk. Het schoolbestuur kan zich hier slechts aan onttrekken als is vast komen te staan dat er sprake is van opzet, bewust roekeloos handelen of in strijd is gehandeld met hetgeen op grond van zijn taak (overblijfreglement) moet worden verondersteld. Sinds de invoering van het NBW is de aansprakelijkheid direct gekoppeld aan het aanwezig zijn van een gezagsverhouding (boek 6, artikel 171 NBW). Dat betekent dat in meer gevallen dan voorheen het schoolbestuur aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade die de vrijwillige (overblijf)ouders tijdens het werk aan anderen toebrengen. De school zal in dit geval de schade aan de ouders van Karel moeten betalen. Nadat de school de schade aan de ouders van Karel heeft vergoed, zou de school de schade kunnen verhalen op de (WA?verzekering van de) overblijfouder, omdat de gevolgen in feite een gevolg zijn van de onrechtmatige daad van de overblijfouder.

Verzekeringsmaatschappij

In de praktijk zal de neiging van de school om de ouders die vrijwillige werkzaamheden voor de school verrichten, aansprakelijk te stellen niet groot zijn. Maar men moet er rekening mee houden dat de verzekeringsmaatschappij van de school hier totaal anders over denkt. De school heeft geen enkele zeggenschap over dit handelen van de verzekeraar, die daardoor volledig vrij is. In het geval van de overblijfouder die een klap uitdeelt, kunnen de ouders van Karel ook een ander traject kiezen door een klacht in te dienen waardoor de overblijfouder mogelijk strafrechtelijk vervolgd kan worden. Deze procedure staat natuurlijk los van de aansprakelijkheidskwestie. Tijdens het strafproces kunnen de ouders van Karel, met zekere beperkingen, proberen een schadeclaim in te dienen en die daar gehonoreerd te krijgen. De ouders van Karel kunnen niet beide procedures tegelijk volgen. Er moet een keuze gemaakt worden.
Geen strafbaar feit
Overigens kan de overblijfouder ook aansprakelijk zijn voor daden of nalatigheden zonder dat er sprake is van een strafbaar feit. Denk aan de overblijfouder die door verstrooidheid zijn tas op een ongelukkige plaats in de overblijfruimte neerzet. Als nu overblijfleerling Almar daarover valt en gewond raakt, is de overblijfouder c.q. de school aansprakelijk voor de kosten die hieruit voortvloeien. Is eenmaal vastgesteld dat de overblijfouder jegens de ouders van Almar aansprakelijk is, dan is ook het schoolbestuur aansprakelijk, waarbij het absoluut niet van belang is of het schoolbestuur de fout van de overblijfouder had kunnen voorkomen. Ondanks dat het schoolbestuur aansprakelijk is kunnen de ouders van Almar kiezen. Zij kunnen de overblijfouder of het schoolbestuur aanspraken. Nadat ofwel de school ofwel de overblijfouder de schade heeft moeten vergoeden, moeten zij (of de verzekeraars) onderling nog uitmaken of de een de kosten op de ander kan verhalen.Meestal is het zo dat in dergelijke gevallen niet de overblijfouder maar de school de schade moet dragen. Dit laatste onttrekt zich natuurlijk aan het oog van de overblijfouder.

Ongevallen

Stel de overblijfouder valt in het schoolgebouw tijdens het ophangen van kerstslingers van een trap en breekt een been, of raakt op weg naar school betrokken bij een verkeersongeval en wordt daardoor blijvend invalide. Formeel juridisch is een schoolbestuur voor het ontstaan van een ongeval meestal niet aansprakelijk. Dit brengt met zich mee dat de door de school afgesloten aansprakelijkheidsverzekering geen dekking biedt. Vaak wordt een onderwijsinstelling wel gevoelsmatig en moreel aansprakelijk geacht, waardoor scholen er niet aan ontkomen om een ongevallenverzekering af te sluiten. Een ongevallenverzekering verzekert de financiële gevolgen van een ongeval dat de verzekerde is overkomen tijdens schooltijd, buitenschoolse activiteiten in schoolverband of het rechtstreeks gaan naar/van school of activiteit. Uiteraard zijn alle leerlingen van de school verzekerd, maar de onderwijsinstelling kan de schoolongevallen- verzekering uitbreiden ten behoeve van alle personen die ook op een aansprakelijkheidsverzekering zijn verzekerd: bestuursleden, personeel, vrijwilligers, inleenkrachten e.d. Ondanks dat scholen deze materie over het algemeen goed geregeld hebben, is het voor de vrijwillige ouder toch verstandig om even navraag te doen: behoren vrijwillige ouders met betrekking tot de ongevallenverzekering tot de kring van verzekerde personen? Deze ongevallenverzekering betreft een eindverzekering dat wil zeggen het slachtoffer zal (in geval van blijvende arbeidsongeschiktheid) een WAO?uitkering moeten aanvragen.

Slot

In de eerste plaats kan elke vrijwillige overblijfouder de risico's beperken door steeds gewetensvol en zorgvuldig te handelen, zich goed bewust te zijn van de verantwoordelijkheid die men als vrijwillige overblijfouder heeft. Maar aangezien mensen feilbaar zijn en ook als zij te goede trouw zijn toch grote fouten kunnen maken, kan de vraag rijzen of aanvullende maatregelen nodig zijn die het risico moeten beperken. Een overblijfouder die zich aanbiedt om vrijwilligerswerk te doen zou daarbij schriftelijk kunnen bedingen dat het schoolbestuur de overblijfouder vrijwaart van aansprakelijkheid samenhangend met de vrijwillige werkzaamheden. Of het schoolbestuur op een dergelijke geste zal ingaan hangt weer af van de polisvoorwaarden van de aansprakelijkheids- verzekering van de school (schoolbestuur). Hoogstwaarschijnlijk accepteert de WA-verzekering van de school een dergelijk beding niet. Daarom blijft het voor overblijfouders zinvol om zelf een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten. Als de overblijfouder een WA-verzekering heeft. verdient het aanbeveling de polisvoorwaarden te controleren of vrijwillige (overblijf)activiteiten voor de school onder de dekking vallen. Anders moet de ouder dit eens navragen bij zijn verzekeringsmaatschappij of tussenpersoon.
MvR

Bron: Ouders en School. nummer 1 februari 2000. Uitgave: Nederlandse Katholieke Oudervereniging.


 



Stuur uw mail naar: e.c.vanveen@chello.nl | Laatst bijgewerkt: 1 januari 2020| Website created by: (c) 2000-2020 C.J. van Veen te Mijdrecht